ചൈനയുടെ ചരിത്രത്തിലെ വെങ്കലയുഗത്തിന്റെ പാരമ്യതയിൽ, ഷാങ് രാജവംശം ഭരിച്ചിരുന്ന കാലം. അന്നത്തെ ശക്തനായ ഭരണാധികാരിയായിരുന്നു വു ഡിങ് രാജാവ്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ അറുപതിലധികം ഭാര്യമാരിൽ ഒരാളായിരുന്നു ഫു ഹാവോ, എന്നാൽ അധികാരം കൊണ്ടും പ്രാധാന്യം കൊണ്ടും മറ്റാരെക്കാളും മുന്നിട്ടുനിന്ന ഒരു വനിത ആയിരുന്നു അവർ.(The story of the heroic woman Fu Hao who uncovered a tomb full of valuables and weapons)
ചരിത്രരേഖകൾ ഏറെയൊന്നും അവശേഷിക്കാത്ത ആ കാലഘട്ടത്തിൽ, ഫു ഹാവോയുടെ കഥ ലോകമറിഞ്ഞത് 'ഒറാക്കിൾ എല്ലുകളിൽ' (Oracle Bones) നിന്നാണ്. ഷാങ് രാജവംശത്തിലെ ആളുകൾ ഭാവി പ്രവചിക്കാനും ദൈവങ്ങളോട് സംവദിക്കാനുമായി മൃഗങ്ങളുടെ എല്ലുകളിലും ആമത്തോടുകളിലും കൊത്തിവെച്ച ലിഖിതങ്ങളാണ് ഒറാക്കിൾ എല്ലുകൾ. ഈ ലിഖിതങ്ങളിൽ നിന്ന് മനസ്സിലാക്കാൻ കഴിഞ്ഞത്, ഫു ഹാവോ വെറുമൊരു രാജ്ഞി മാത്രമല്ല, അധികാരത്തിന്റെ അസാധാരണമായ പദവികൾ വഹിച്ചിരുന്ന ഒരു സൈന്യാധിപയും പ്രധാന പുരോഹിതയുമായിരുന്നു എന്നാണ്.
പുരുഷാധിപത്യം ശക്തമായിരുന്ന ഒരു സമൂഹത്തിൽ ഒരു സ്ത്രീ സൈന്യത്തെ നയിക്കുക എന്നത് അന്നത്തെ കാലത്ത് കേട്ടുകേൾവിയില്ലാത്ത കാര്യമായിരുന്നു. എന്നാൽ ഫു ഹാവോ അത് ചെയ്തു. പതിനായിരക്കണക്കിന് ഭടന്മാരടങ്ങിയ വലിയ സൈന്യത്തെ അവർ വിജയകരമായി നയിച്ചു. ഷാങ് രാജവംശത്തിന്റെ ചിരകാല ശത്രുക്കളായിരുന്ന തുഫാങ് (Tufang) ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഗോത്രങ്ങളെ ഒറ്റ യുദ്ധത്തിലൂടെ പരാജയപ്പെടുത്തിയത് ഫു ഹാവോയുടെ നേതൃത്വത്തിലായിരുന്നു. ചൈനീസ് ചരിത്രത്തിലെ ആദ്യത്തെ സംഘടിതമായ പതിയിരിപ്പാക്രമണം പോലും അവർ ആസൂത്രണം ചെയ്ത് വിജയിപ്പിച്ചതായി പറയപ്പെടുന്നു.
സൈനിക മേധാവിയായിരുന്നതോടൊപ്പം, രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ആചാരങ്ങൾക്കും യാഗങ്ങൾക്കും മേൽനോട്ടം വഹിച്ചിരുന്ന ഉന്നത പുരോഹിത സ്ഥാനവും അവർക്കുണ്ടായിരുന്നു. മരണാനന്തര ജീവിതത്തിലും തന്റെ ഭാര്യയുടെ സഹായം ലഭിക്കാൻ വു ഡിങ് രാജാവ് പലപ്പോഴും അവരുടെ പേരിൽ ബലി അർപ്പണങ്ങൾ നടത്തിയിരുന്നതായും രേഖകളുണ്ട്. യുദ്ധത്തിലും ആചാരങ്ങളിലും ഒരുപോലെ നിർണായക സ്ഥാനം വഹിച്ച, രാജാവിന്റെ ഏറ്റവും പ്രിയപ്പെട്ടവളായിരുന്നു ഫു ഹാവോ.
ശവകുടീരം കണ്ടെത്തിയ മഹാസംഭവം (1976)
ബി.സി. 1200-നോടടുത്ത് ഫു ഹാവോ അന്തരിച്ചു. തന്റെ പ്രിയതമയ്ക്കായി വു ഡിങ് രാജാവ് ഷാങ് തലസ്ഥാനമായ യിൻ‌ഷുവിലെ പ്രധാന രാജകീയ സെമിത്തേരിക്ക് പുറത്തായി ഒരു ശവകുടീരം പണിതു. കാലക്രമേണ, ഷാങ് രാജകുടുംബത്തിലെ മറ്റു വലിയ ശവകുടീരങ്ങളെല്ലാം കവർച്ചക്കാർ കൊള്ളയടിക്കുകയും നശിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. എന്നാൽ, പ്രധാന സെമിത്തേരിക്ക് പുറത്തായിരുന്നതുകൊണ്ടും താരതമ്യേന വലിപ്പം കുറവായിരുന്നതുകൊണ്ടും ഫു ഹാവോയുടെ ശവകുടീരം ആരുടെയും ശ്രദ്ധയിൽപ്പെട്ടില്ല.
വർഷങ്ങൾ 3000-ലധികം കടന്നുപോയി. ചൈനയിലെ പുരാവസ്തു ഗവേഷകയായ ഷെങ് ഷെൻഷിയാങ് നയിച്ച ഒരു സംഘം, 1976-ൽ യിൻ‌ഷുവിലെ ഈ പ്രദേശം പരിശോധിക്കുമ്പോൾ അവിചാരിതമായി ഈ കുടീരം കണ്ടെത്തുകയായിരുന്നു.
കുടീരത്തിലെ നിധികൾ
തുറന്നപ്പോൾ ഗവേഷകരെ അത്ഭുതപ്പെടുത്തിയ ഒരു കാഴ്ചയായിരുന്നു അവിടെ. കവർച്ച ചെയ്യപ്പെടാത്ത ഏക ഷാങ് രാജകീയ ശവകുടീരം അതായിരുന്നു. ഫു ഹാവോയുടെ പദവിയും പ്രാധാന്യവും വിളിച്ചോതുന്ന അവിശ്വസനീയമായ നിധിശേഖരം കുടീരത്തിനുള്ളിൽ കണ്ടെത്തി.
ഏകദേശം 1,600-ൽ അധികം കലാ വസ്തുക്കൾ, 468 വെങ്കല വസ്തുക്കൾ – ഇതിൽ 130-ലധികം ആയുധങ്ങൾ, മനോഹരമായ ചടങ്ങുകൾക്കുള്ള പാത്രങ്ങൾ, മണികൾ, നാല് മൂങ്ങയുടെ രൂപത്തിലുള്ള വെങ്കല പാത്രങ്ങൾ (Owl-shaped zun vessel) എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു.
ഷാങ് കുടീരങ്ങളിൽ നിന്ന് കണ്ടെത്തിയതിൽ വെച്ച് ഏറ്റവും വലിയ ശേഖരം – 755-ൽ അധികം ജേഡ് (Jade) ശില്പങ്ങൾ. പുരാതന കാലഘട്ടങ്ങളിലെ ജേഡ് ശേഖരം സൂചിപ്പിക്കുന്നത് ഫു ഹാവോ ഒരു പുരാവസ്തു ശേഖരണ തത്പരയായിരുന്നു എന്നാണ്. 560-ൽ അധികം അസ്ഥിയിൽ തീർത്ത വസ്തുക്കൾ, കൊമ്പനാനക്കൊമ്പിൽ തീർത്ത കപ്പുകൾ, 7000-ത്തോളം കൗറി ഷെല്ലുകൾ, കല്ലിലും കളിമണ്ണിലുമുള്ള അനേകം വസ്തുക്കൾ. ആറ് നായ്ക്കളുടെ അസ്ഥികൂടങ്ങളും, ഫു ഹാവോയെ മരണാനന്തരം സേവിക്കാനായി ബലിയർപ്പിക്കപ്പെട്ട 16 മനുഷ്യരുടെ അസ്ഥികൂടങ്ങളും കുടീരത്തിൽ നിന്ന് കണ്ടെത്തി.
ഈ കണ്ടെത്തൽ ഷാങ് രാജവംശത്തെക്കുറിച്ചും, പുരാതന ചൈനീസ് സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ചും, പ്രത്യേകിച്ച് അന്നത്തെ സ്ത്രീകളുടെ പദവിയെക്കുറിച്ചും ചരിത്രകാരന്മാർക്ക് അതുല്യമായ അറിവാണ് നൽകിയത്. ഫു ഹാവോ, സൈനിക ശക്തി, മതപരമായ അധികാരം, രാജകീയ സ്ഥാനം എന്നിവ സമന്വയിപ്പിച്ച, 3000 വർഷം മുൻപ് ജീവിച്ച ഒരു യഥാർത്ഥ 'യോദ്ധാവ്-രാജ്ഞി' ആയിരുന്നു.