ജീവിതത്തിൽ ഒരിക്കൽ എങ്കിലും "ഇത് ഞാന് മുമ്പ് കണ്ടതു പോലെ തോന്നുന്നു" എന്ന് തോന്നൽ നിങ്ങൾക്കുണ്ടായിട്ടുണ്ടോ? പുതിയ സ്ഥലത്ത് ചെല്ലുമ്പോഴോ, ഒരാളോട് സംസാരിക്കുമ്പോഴോ, അല്ലെങ്കിൽ ഒരു പ്രത്യേക സാഹചര്യത്തിൽ പെട്ടുപോകുമ്പോഴോ, ഇത് മുൻപ് എപ്പോഴോ സംഭവിച്ചിട്ടില്ലേ എന്ന് തോന്നും. ഈ വിചിത്രമായ അനുഭവത്തെയാണ് “ദേജാവു (Deja vu)” എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത്. നമ്മള് ഒരിക്കലും അനുഭവിച്ചിട്ടില്ലാത്ത ഒരു സംഭവത്തെ “മുമ്പ് സംഭവിച്ചത് പോലെ” തോന്നിക്കുന്ന മസ്തിഷ്കത്തിന്റെ അത്ഭുത പ്രവർത്തിയാണ് ദേജാവു. 'മുൻപേ കണ്ടത്' എന്ന അർത്ഥം വരുന്ന ഫ്രഞ്ച് പദമാണ് ദേജാവു. എന്നാൽ, നമ്മൾ അത് യഥാർത്ഥത്തിൽ കണ്ടിട്ടില്ല എന്ന് പൂർണ്ണമായ ബോധം നമ്മൾക്ക് ഉണ്ടാകും. തലച്ചോറ് എന്തുകൊണ്ടാണ് ഇത്തരമൊരു 'തെറ്റിദ്ധാരണ' സൃഷ്ടിക്കുന്നത്? ഇതിന് പിന്നിലെ ശാസ്ത്രം എന്താണെന്ന് നമുക്ക് നോക്കാം.
ഒരു മാന്ത്രിക പ്രതിഭാസമല്ല ദേജാവു, മറിച്ച് തലച്ചോറിലെ ഓർമ്മകൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന സംവിധാനത്തിലുണ്ടാകുന്ന ഒരു താൽക്കാലിക തകരാറാണ് ദേജാവു. ജനസംഖ്യയുടെ ഏകദേശം മൂന്നിൽ രണ്ട് ഭാഗവും അവരുടെ ജീവിതത്തിലെ ഏതെങ്കിലും ഘട്ടത്തിൽ ദേജാവു അനുഭവിക്കുന്നു. ദേജാവു ഉണ്ടാകുന്നതിന് പിന്നിലെ കൃത്യമായ കാരണം ഇപ്പോഴും പഠനവിഷയമാണ്. എങ്കിലും, പ്രധാനമായും രണ്ട് സിദ്ധാന്തങ്ങളാണ് ഈ പ്രതിഭാസത്തെ വിശദീകരിക്കുന്നത്.
മസ്തിഷ്കത്തിന്റെ വികൃതി
നമ്മുടെ മസ്തിഷ്കം വിവരങ്ങൾ സംഭരിക്കുകയും വീണ്ടെടുക്കുകയും ചെയ്യുന്ന രീതിയിലുള്ള ഒരു ചെറിയ തകരാറായി ഇതിനെ കണക്കാക്കാം. ഒരു പുതിയ അനുഭവം ഉണ്ടാകുമ്പോൾ, അതിനെ "പുതിയത്" എന്ന് അടയാളപ്പെടുത്തുന്നതിന് പകരം, മുമ്പ് സംഭവിച്ചതിന് സമാനമായ ചില ഓർമ്മകളുടെ അടയാളങ്ങളെ (ഒരുപക്ഷേ നമ്മൾ അറിയാതെ കണ്ടതോ കേട്ടതോ ആയ കാര്യങ്ങൾ, അല്ലെങ്കിൽ ഒരു സ്വപ്നത്തിലെ ദൃശ്യങ്ങൾ) മസ്തിഷ്കം തെറ്റായി വായിക്കുകയും പുതിയ അനുഭവത്തെ പഴയതായി തെറ്റിദ്ധരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അതായത്, ഓർമ്മയുടെ സംഭരണത്തിനും വീണ്ടെടുക്കലിനും ഇടയിലുള്ള ചെറിയൊരു തകരാർ.
നിങ്ങൾ ആദ്യമായി ഒരു വസ്തു കാണുമ്പോൾ, പൂർണ്ണമായി ശ്രദ്ധിക്കാതെ തന്നെ അതിന്റെ വിശദാംശങ്ങൾ നിങ്ങളുടെ തലച്ചോറിൽ രേഖപ്പെടുത്തുന്നു ( ഈ സാഹചര്യങ്ങളിൽ ശ്രദ്ധ മറ്റെവിടെയെങ്കിലും ആയിരിക്കാം). കുറച്ച് സമയത്തിന് ശേഷം, നിങ്ങൾ അതേ സാഹചര്യത്തിലേക്ക് വീണ്ടും പൂർണ്ണ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുമ്പോൾ മസ്തിഷ്കം അതിനെ ഒരു "രണ്ടാമത്തെ കാഴ്ച" ആയി കണക്കാക്കുന്നതിനു പകരം, മുമ്പ് രേഖപ്പെടുത്തിയ ഭാഗിക ഓർമ്മയുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു. അങ്ങനെ പുതിയതായി കണ്ട കാഴ്ചയോ സാഹചര്യമോ വീണ്ടും കാണുന്നത് പോലെ തോന്നിപ്പിക്കുന്നു.
ചില ശാസ്ത്രജ്ഞരുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ, ഒരു പുതിയ അനുഭവം, ഒരേ സമയം വ്യത്യസ്ത തലച്ചോറിന്റെ കേന്ദ്രങ്ങളിൽ എത്തിച്ചേരുന്നതിന് പകരം, ഒരു കേന്ദ്രത്തിൽ അൽപ്പം വേഗത്തിൽ എത്തിച്ചേരുകയും മറ്റൊന്നിൽ അല്പം താമസിക്കുകയും ചെയ്യുമ്പോൾ, ഈ രണ്ട് സിഗ്നലുകൾ തമ്മിൽ ചെറിയ സമയ വ്യത്യാസം ഉണ്ടാകുന്നു. ഈ വ്യത്യാസം കാരണം, മസ്തിഷ്കം അവയെ രണ്ട് വ്യത്യസ്ത സംഭവങ്ങളായി വ്യാഖ്യാനിക്കുന്നു, അങ്ങനെ രണ്ടാമത്തെ സിഗ്നൽ എത്തുമ്പോൾ, അത് "വീണ്ടും സംഭവിച്ചതായി" തോന്നുന്നു.
ദേജാവുവും ആരോഗ്യവും
ദേജാവു എന്നത് തികച്ചും സാധാരണമായ ഒരു അനുഭവം മാത്രമാണ്. ഇത് മാനസികാരോഗ്യത്തിന്റെയോ തലച്ചോറിനോ കേടുപാടുകൾ സംഭവിക്കുന്നതിന്റെ ലക്ഷണമല്ല. ചെറുപ്പക്കാരിലാണ് ദേജാവു കൂടുതലായി കാണപ്പെടുന്നത്. പ്രായം കൂടുന്നതിന് അനുസരിച്ച് ദേജാവു അനുഭവപ്പെടുന്നത് കുറയുന്നു. ഇത് കൂടാതെ, കൂടുതൽ യാത്ര ചെയ്യുന്നവരിലും, സിനിമകൾ കാണുന്നവരിലും, പുസ്തകങ്ങൾ വായിക്കുന്നവരിലും ദേജാവു കൂടുതലായി അനുഭവപ്പെടാൻ സാധ്യതയുണ്ടെന്നാണ് ചില പഠനങ്ങൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്.
എന്നിരുന്നാലും, അപൂർവ്വമായി, ഇടയ്ക്കിടെ ദേജാവു അനുഭവപ്പെടുന്നത് അപസ്മാരം പോലുള്ള നാഡീവ്യവസ്ഥാ രോഗങ്ങളുടെ ഭാഗമാകാം. പ്രത്യേകിച്ചും ദേജാവുനോടൊപ്പം തലകറക്കം, ബോധം നഷ്ടപ്പെടൽ അല്ലെങ്കിൽ ഒരു വിചിത്രമായ ഗന്ധം പോലുള്ള മറ്റ് ലക്ഷണങ്ങളുണ്ടെങ്കിൽ, തുടങ്ങിയവ ഉണ്ടാകുകയാണെങ്കിൽ വൈദ്യസഹായം തേടേണ്ടതാണ്. നിമിഷങ്ങൾ മാത്രം നീളുന്ന ദേജാവുവിന് ലക്ഷണങ്ങൾ ഇല്ല. മനുഷ്യ തലച്ചോറിന്റെ അത്ഭുതകരമായ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ ഒന്ന് മാത്രമാണ് ദേജാവു. പൂർണ്ണമായി വിശദീകരിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിലും, നമ്മുടെ ഓർമ്മകൾ എത്ര സങ്കീർണ്ണവും താൽക്കാലികമായി തകരാറുള്ളതുമാണെന്ന് ഇത് ഓർമ്മപ്പെടുത്തുന്നു.
Summary: Scientists believe déjà vu may occur due to a slight delay in how different parts of the brain process the same experience. When one signal reaches the brain faster than another, the brain interprets it as two separate events. This tiny timing glitch makes a new experience feel strangely familiar, as if it has happened before.