ഇന്ത്യൻ ജനാധിപത്യത്തിന്റെ നാലാമത്തെ തൂണായ മാധ്യമങ്ങളുടെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തെയും ഉത്തരവാദിത്തത്തെയും അനുസ്മരിക്കാൻ എല്ലാ വർഷവും നവംബർ 16 ന് രാജ്യം ദേശീയ പത്രദിനം (National Press Day) ആചരിക്കുന്നു. 1966 ൽ പ്രസ് കൗൺസിൽ ഓഫ് ഇന്ത്യ (പിസിഐ) സ്ഥാപിതമായതിന്റെ സ്മരണാർത്ഥമാണ് നമ്മുടെ രാജ്യം പത്രദിനം ആചരിക്കുന്നത്. സ്വതന്ത്രവും നീതിയുക്തവുമായ പത്രപ്രവർത്തനത്തിന് വേണ്ടിയുള്ള ഒരു നിയമപരമായ സ്ഥാപനമാണ് പി.സി.ഐ.
പത്രദിനത്തിൻ്റെ പ്രാധാന്യം
ഒരു സ്വതന്ത്ര രാജ്യത്തിന്റെ നിലനിൽപ്പിന് സ്വതന്ത്ര മാധ്യമം അനിവാര്യമാണ്. പത്രങ്ങൾ ജനങ്ങൾക്ക് വിവരങ്ങൾ നൽകുകയും സർക്കാരിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങളെക്കുറിച്ച് അവബോധം സൃഷ്ടിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. സാമൂഹിക പ്രശ്നങ്ങൾ, അഴിമതി, നീതിനിഷേധം എന്നിവയെക്കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ പുറത്തുകൊണ്ടുവരാൻ മാധ്യമങ്ങൾ സഹായിക്കുന്നു. ശബ്ദമില്ലാത്തവരുടെ ശബ്ദമായി മാധ്യമങ്ങൾ നിലകൊള്ളുന്നു. തെരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രക്രിയകളിലെ പങ്കാളിത്തം, പൗരബോധം, പൊതു അഭിപ്രായ രൂപീകരണം എന്നിവയിൽ മാധ്യമങ്ങൾക്കുള്ള പങ്ക് നിർണ്ണായകമാണ്. പത്രപ്രവർത്തകരുടെ അവകാശങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും മാധ്യമങ്ങളുടെ ധാർമിക നിലവാരം ഉറപ്പുവരുത്തുന്നതിലും പ്രസ് കൗൺസിൽ ഓഫ് ഇന്ത്യ പ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കുന്നു.
ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിൽ പത്രങ്ങളുടെ പങ്ക് വിലമതിക്കാനാവാത്തതാണ്. ദേശീയബോധം വളർത്തുന്നതിലും ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണത്തിനെതിരെ ജനങ്ങളെ അണിനിരത്തുന്നതിലും പത്രങ്ങൾ വലിയ പങ്കുവഹിച്ചു. ബ്രിട്ടീഷ് സർക്കാരിന്റെ അടിച്ചമർത്തലിനെതിരെ ധീരമായി നിലകൊണ്ട പത്രങ്ങൾക്കും പത്രപ്രവർത്തകരുടെ ഓർമ്മകൾക്കും ഈ ദിനം പ്രാധാന്യമുണ്ട്
ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ജനാധിപത്യ രാജ്യമായിരിക്കുമ്പോഴും, മാധ്യമസ്വാതന്ത്ര്യത്തിൻ്റെ കാര്യത്തിൽ ഇന്ത്യ ഇന്ന് കടുത്ത വെല്ലുവിളികളാണ് നേരിടുന്നത്. ആഗോളതലത്തിലുള്ള സൂചികകൾ ഈ ആശങ്കക്ക് അടിവരയിടുന്നു. അന്താരാഷ്ട്ര സംഘടനയായ റിപ്പോർട്ടേഴ്സ് വിത്തൗട്ട് ബോർഡേഴ്സ് (RSF) പുറത്തിറക്കിയ ലോക മാധ്യമ സ്വാതന്ത്ര്യ സൂചികയിൽ ഇന്ത്യയുടെ റാങ്കിംഗ് വളരെയധികം താഴെയാണ് (ഉദാഹരണത്തിന്, 180 രാജ്യങ്ങളിൽ 159-ാം സ്ഥാനത്താണ് 2024-ലെ റാങ്കിംഗ്). പല അയൽരാജ്യങ്ങളെക്കാളും പിന്നിലാണ് ഇന്ത്യയുടെ സ്ഥാനം എന്നത് ശ്രദ്ധേയമാണ്.
റിപ്പോർട്ട് അനുസരിച്ച്, മാധ്യമപ്രവർത്തകരുടെ സുരക്ഷാ സൂചികയിൽ ഇന്ത്യയുടെ പ്രകടനം വളരെ മോശമാണ്. മാധ്യമപ്രവർത്തകർക്ക് നേരെ ഉണ്ടാകുന്ന അക്രമങ്ങൾ, ഭീഷണികൾ, വ്യാജ കേസുകൾ എന്നിവ വർദ്ധിച്ചുവരുന്നു. സർക്കാരിനെ വിമർശിക്കുന്ന മാധ്യമങ്ങൾക്കും സ്ഥാപനങ്ങൾക്കും മേലുള്ള രാഷ്ട്രീയ-സാമ്പത്തിക സമ്മർദ്ദങ്ങൾ എഡിറ്റോറിയൽ സ്വാതന്ത്ര്യത്തെ ബാധിക്കുന്നു. സോഷ്യൽ മീഡിയയുടെ വളർച്ചയോടെ വ്യാജവാർത്തകളും തെറ്റായ പ്രചാരണങ്ങളും പെരുകുന്നത് മാധ്യമങ്ങളുടെ വിശ്വാസ്യതയ്ക്ക് ഭീഷണിയാകുന്നു.
ഈ വെല്ലുവിളികൾക്കിടയിലും, വസ്തുതാപരമായ വാർത്തകൾ നൽകുന്നതിനും ഉത്തരവാദിത്തമുള്ള പത്രപ്രവർത്തനത്തിന്റെ മൂല്യങ്ങൾ ഉയർത്തിപ്പിടിക്കുന്നതിനും മാധ്യമങ്ങൾ പ്രതിജ്ഞാബദ്ധരായിരിക്കേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകതയെക്കുറിച്ച് ഈ ദിനം നമ്മെ ഓർമ്മിപ്പിക്കുന്നു. ആരോഗ്യകരമായ ഒരു ജനാധിപത്യത്തിന് സ്വതന്ത്ര മാധ്യമങ്ങളുടെ നിലനിൽപ്പ് അത്യാവശ്യമാണ്.