ഇത്രയും നേരം നമ്മൾ ഇന്ത്യയ്ക്ക് പുറത്തുള്ള ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട നഗരങ്ങളെ കുറിച്ചാണ് പറഞ്ഞത്. എന്നാൽ, ഇന്ത്യയിലുമുണ്ട് ഇത്തരമൊരു നഗരം. മധ്യപ്രദേശിലെ മാണ്ടു. ഒരിക്കൽ വടക്കേ ഇന്ത്യയിൽ നിലനിന്നിരുന്ന വലിയൊരു രാജ്യത്തിന്റെ തല സ്‌ഥാനമായിരുന്നത്രെ ഇത്. മുഗൾരാജാക്കൻമാർ ഡൽഹി പിടിച്ചടക്കിയ കാലമാണ് മാണ്ടുവിന്റെ സുവർണകാലം. ഇക്കാലത്താണ് മാൾവയുടെ തലസ്‌ഥാനമായി ഈനഗരം മാറിയത്. പിൽക്കാലത്ത് രാജ്യം മറ്റ് രാജാക്കന്മാർ കീഴടക്കി. അവർ തലസ്ഥാനമൊക്കെ മാറ്റി. മാണ്ടു ആർക്കും വേണ്ടാതായി. പഴയ കൊട്ടാരവും കോട്ടയുമൊക്കെ ഇപ്പോഴും അവിടെയുണ്ട്. 400ലധികം വർഷമായി ഈ നഗരത്തിൽ സ്ഥിരതാമസക്കാരില്ലത്രെ! (Mandu the ancient fort city )
മധ്യപ്രദേശിലെ ധാർ ജില്ലയിലെ തകർന്ന ചരിത്ര നഗരമായ മാണ്ടു, ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും പ്രേതബാധയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലൊന്നായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. പതിനാലാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഈ വാസ്തുവിദ്യാ പാരമ്പര്യം കാലക്രമേണ മരവിച്ചിരിക്കുന്നു. അതിൽ മഹത്തായ കൊട്ടാരങ്ങളും സങ്കീർണ്ണമായ പള്ളികളും ഉണ്ട്. ബിസി ആറാം നൂറ്റാണ്ട് മുതലുള്ളതാണ് മാണ്ടുവിന്റെ ചരിത്രം. അന്ന് അത് ഒരു കോട്ടയുള്ള നഗരമായിരുന്നു, പിന്നീട് പത്താം നൂറ്റാണ്ടിൽ രാജ ഭോജിന്റെ കോട്ടയായി മാറി.
വിന്ധ്യ പർവതനിരകൾക്കിടയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന നഗരത്തിന്റെ തന്ത്രപ്രധാനമായ സ്ഥാനം വിവിധ ഭരണാധികാരികൾക്ക് ആകർഷകമായ സ്ഥലമാക്കി മാറ്റി. പർമാർ, ഖിൽജികൾ, മുഗളന്മാർ എന്നിവരുൾപ്പെടെ പ്രമുഖ ഭരണാധികാരികളുമായി നഗരം പലതവണ കൈ മാറപ്പെട്ടു. മാണ്ടുവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായ കഥകളിലൊന്ന് ബാസ് ബഹാദൂറിന്റെയും റാണി രൂപമതിയുടെയും ദാരുണമായ പ്രണയകഥയാണ്. ഐതിഹ്യമനുസരിച്ച്, അക്ബറിന്റെ ആക്രമണം ബാസ് ബഹാദൂറിന്റെ പരാജയത്തിലേക്ക് നയിച്ചു. പിടിക്കപ്പെടുന്നതിനുപകരം റാണി രൂപമതി വിഷം കഴിച്ച് മരിച്ചു.
ഇന്ന്, മാണ്ടു ഒരു പ്രേത നഗരമാണ്. അതിന്റെ വാസ്തുവിദ്യയിൽ അതിന്റെ മഹത്തായ ഭൂതകാലത്തിന്റെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ കാണാം. ഹിന്ദു, മുസ്ലീം സ്വാധീനങ്ങളുടെ മിശ്രിതമാണ് നഗരം. അതിന്റെ സങ്കീർണ്ണമായ ചരിത്രത്തെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നു. രണ്ട് തടാകങ്ങൾക്കിടയിൽ നിർമ്മിച്ച ജഹാസ് മഹൽ എന്ന കൊട്ടാരവും, ചുറ്റുമുള്ള ഭൂപ്രകൃതിയുടെ അതിശയിപ്പിക്കുന്ന കാഴ്ചകൾ പ്രദാനം ചെയ്യുന്ന റാണി രൂപമതി പവലിയനും സന്ദർശകർക്ക് സന്ദർശിക്കാം.
മാണ്ടുവിലെ ചില ശ്രദ്ധേയമായ ആകർഷണങ്ങൾ
- റോയൽ എൻക്ലേവ്: ഗംഭീരമായ കൊട്ടാരങ്ങളും പള്ളികളും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വിശാലമായ ഒരു സമുച്ചയം
- ലോഹാനി ഗുഹയും ക്ഷേത്രാവശിഷ്ടങ്ങളും: ശൈവ ജോഗികൾ ഉപയോഗിച്ചിരിക്കാവുന്ന പാറയിൽ കൊത്തിയെടുത്ത സെല്ലുകളും ചിത്രങ്ങളും
- ജഹാസ് മഹൽ: രണ്ട് തടാകങ്ങൾക്കിടയിൽ നിർമ്മിച്ച കൊട്ടാരം, അതിമനോഹരമായ കാഴ്ചകൾ പ്രദാനം ചെയ്യുന്നു
- റാണി രൂപമതി പവലിയൻ: ചുറ്റുമുള്ള ഭൂപ്രകൃതിയുടെ കാഴ്ചകളുള്ള ഒരു മനോഹരമായ സ്ഥലം
മാണ്ടുവിൻറെ സമ്പന്നമായ ചരിത്രവും അതിശയിപ്പിക്കുന്ന വാസ്തുവിദ്യയും ചരിത്രപ്രേമികൾക്കും സഞ്ചാരികൾക്കും അതിനെ ഒരുപോലെ ആകർഷകമായ സ്ഥലമാക്കി മാറ്റുന്നു. അത്ര അറിയപ്പെടാത്ത ഒരു സ്ഥലമാണെങ്കിലും, ചരിത്രം, സംസ്കാരം, പ്രകൃതി സൗന്ദര്യം എന്നിവയുടെ അതുല്യമായ മിശ്രിതം മണ്ടുവിൻറെ സവിശേഷമായ മിശ്രിതം ഇന്ത്യയുടെ വൈവിധ്യമാർന്ന പൈതൃകം പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യാൻ താൽപ്പര്യമുള്ളവർക്ക് ആകർഷകമായ സ്ഥലമാക്കി മാറ്റുന്നു. എന്നാലും അതിനെ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടതായി മാറ്റിയത് അതിനുള്ളിൽ പാർത്തിരുന്നവർ തന്നെയാണ് ! ഇന്ന് ജനത്തിരക്കു കൊണ്ട് വീർപ്പുമുട്ടുന്ന പല നഗരങ്ങളും നാളെ ഈ പട്ടികയിൽ വരുമോ? കാത്തിരുന്നു കാണാം!