1986 ഏപ്രിൽ 26-ന്, ഉക്രെയ്‌നിലെ (അന്നത്തെ സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ) പ്രിപ്യാറ്റ് നഗരത്തിനടുത്ത് സ്ഥിതിചെയ്തിരുന്ന ചെർണോബിൽ ആണവ നിലയത്തിലെ നാലാം നമ്പർ റിയാക്ടർ പൊട്ടിത്തെറിച്ചപ്പോൾ, അത് ചരിത്രത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ആണവ ദുരന്തമായി മാറി. റിയാക്ടറിൻ്റെ ഉള്ളിലെ താപം അനിയന്ത്രിതമായി ഉയർന്നു, അത് യുറേനിയം ഇന്ധനത്തെയും, കോൺക്രീറ്റിനെയും, സ്റ്റീലിനെയും, മണലിനെയും, സിർക്കോണിയത്തെയും എല്ലാം ഉരുക്കി ഒരു ദ്രാവകാവസ്ഥയിലേക്ക് മാറ്റി.(Chernobyl's infamous elephant foot )
ആ തീജ്വാലകളിൽ നിന്ന് രൂപംകൊണ്ട ഈ ഉരുകിയ 'ലാവ', റിയാക്ടറിൻ്റെ അടിയിലെ നിലകളിലേക്ക് ഒഴുകിയിറങ്ങി. അവിടെ തണുത്തുറഞ്ഞപ്പോൾ, അത് ഒരു പ്രത്യേക രൂപമുള്ള വലിയ പാറക്കൂട്ടമായി മാറി. കാണാൻ, ചുളിവുകളുള്ള ഒരു ഭീമാകാരമായ ആനയുടെ പാദം പോലെ തോന്നിയതിനാലാണ് അതിന് ലോകം 'എലിഫന്റ് ഫൂട്ട്' (Elephant's Foot) എന്ന പേര് നൽകിയത്.
തീവ്രമായ രൂപീകരണം
ദുരന്തം കഴിഞ്ഞ് മാസങ്ങൾക്കുശേഷം, 1986 ഡിസംബറിലാണ്, റിയാക്ടറിൻ്റെ അവശിഷ്ടങ്ങൾക്കിടയിലെ 217/2 എന്ന മുറിയിൽ ഈ ഭീമാകാരമായ വസ്തുവിനെ ശാസ്ത്രജ്ഞർ കണ്ടെത്തുന്നത്. ഈ രൂപീകരണത്തിന് ശാസ്ത്രീയമായി കോറിയം (Corium) എന്നാണ് പേര്. ഏകദേശം രണ്ട് മീറ്റർ വീതിയും, ഒരു മീറ്റർ കനവുമുള്ള ഈ കറുത്ത വസ്തു, യഥാർത്ഥത്തിൽ ഒരു 'റേഡിയോ ആക്ടീവ് ഗ്ലാസ്' ആണ്. റിയാക്ടർ കോറിൻ്റെ ഭൂരിഭാഗം ഭാഗങ്ങളും മറ്റു നിർമ്മാണ വസ്തുക്കളും ഉരുകിച്ചേർന്ന് രൂപപ്പെട്ടതാണിത്.
മരണത്തിൻ്റെ നിഴൽ
എലിഫന്റ് ഫൂട്ട് അതിൻ്റെ രൂപം പോലെത്തന്നെ ഭയാനകമായിരുന്നു, കാരണം മറ്റൊന്നുമല്ല, അത് പുറപ്പെടുവിക്കുന്ന ആണവ വികിരണത്തിൻ്റെ തീവ്രത തന്നെയാണ്! കണ്ടെത്തിയ സമയത്ത്, ഇതിനടുത്ത് നിൽക്കുന്നത് അങ്ങേയറ്റം അപകടകരമായിരുന്നു. ഇതിനടുത്ത് അഞ്ച് മിനിറ്റ് നിന്നാൽ മരണം വരെ സംഭവിക്കാം.
അക്കാലത്ത്, ഇതിൽ നിന്നുള്ള വികിരണത്തിൻ്റെ അളവ് മണിക്കൂറിൽ ഏകദേശം 10,000 റെന്റ്ജെൻ (Roentgens) വരെയായിരുന്നു. 400 റെന്റ്ജെൻ വികിരണം ഏൽക്കുന്നത് ഒരാഴ്ചയ്ക്കുള്ളിൽ മരണത്തിന് കാരണമാകുമ്പോൾ, 10,000 റെന്റ്ജെൻ ഒരു മിനിറ്റുകൊണ്ട് തന്നെ മാരകമാകും.
ഈ വസ്തുവിൻ്റെ ചിത്രം എടുക്കുന്നതുപോലും വലിയ സാഹസമായിരുന്നു. ചിത്രമെടുക്കാൻ പോയ ശാസ്ത്രജ്ഞർക്ക് വളരെ കുറഞ്ഞ സമയം മാത്രമേ അവിടെ ചെലവഴിക്കാൻ സാധിച്ചിട്ടുള്ളൂ, മാത്രമല്ല അവർക്ക് വിദൂര നിയന്ത്രിത ക്യാമറകളും പ്രത്യേക സുരക്ഷാ കവചങ്ങളും ഉപയോഗിക്കേണ്ടി വന്നു. ഈ വസ്തുവിന് സമീപം പോയ പലർക്കും വികിരണ രോഗങ്ങൾ പിടിപെടുകയോ ജീവൻ നഷ്ടപ്പെടുകയോ ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.
കാലം മായ്ക്കാത്ത ഭീഷണി
വർഷങ്ങൾ കടന്നുപോകുമ്പോൾ, എലിഫന്റ് ഫൂട്ടിൻ്റെ റേഡിയേഷൻ തീവ്രത കുറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. എന്നിരുന്നാലും, ദശകങ്ങൾക്കിപ്പുറവും ഇത് ഇപ്പോഴും ഒരു വലിയ ഭീഷണി തന്നെയാണ്. ഇതിലെ റേഡിയോ ആക്ടീവ് ഐസോടോപ്പുകൾ, പ്രത്യേകിച്ച് യുറേനിയം, ഇപ്പോഴും സജീവമായി നിലനിൽക്കുന്നു.
അപകടകരമായ ഈ വസ്തു സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന നാലാം നമ്പർ റിയാക്ടറിനെ പൂർണ്ണമായും മൂടുന്നതിനായി, 2017-ൽ ന്യൂ സേഫ് കൺഫൈൻമെന്റ് (New Safe Confinement - NSC) എന്ന ഭീമാകാരമായ ഉരുക്കുകവചം സ്ഥാപിച്ചു. എലിഫന്റ് ഫൂട്ട് ഉൾപ്പെടെയുള്ള ആണവ അവശിഷ്ടങ്ങളെ കാലക്രമേണ സുരക്ഷിതമായി നീക്കം ചെയ്യുക എന്നതാണ് NSC-യുടെ ലക്ഷ്യം.
ചെർണോബിൽ ദുരന്തത്തിൻ്റെ ഭീകരതയുടെയും, ആണവോർജ്ജം മനുഷ്യന് നൽകുന്ന മുന്നറിയിപ്പിൻ്റെയും ഒരു നിത്യസ്മാരകമായി ഇന്നും 'എലിഫന്റ് ഫൂട്ട്' അവിടെയുണ്ട്. അതൊരു ഓർമ്മപ്പെടുത്തലാണ്; മനുഷ്യൻ്റെ ചെറിയൊരു പിഴവ് പോലും പ്രകൃതിയിൽ എത്ര വലിയ ദുരന്തങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുമെന്നതിൻ്റെ ഭയാനകമായ ഓർമ്മപ്പെടുത്തൽ.